AMD kondigt Ryzen 7000-serie desktopprocessors aan

AMD heeft zijn Ryzen 7000-serie processors voor de desktop aangekondigd. De fabrikant brengt hiermee een reeks modellen uit die de Ryzen 5000-generatie opvolgt en bovendien zijn intrede op de AM5-socket doet. Op 27 september brengt de AMD de eerste vier Ryzen 7000-cpu’s uit.

De komst van de Ryzen 7000-processors betekent een aantal grote wijzigingen ten opzichte van voorgaande desktopprocessors van AMD. Zo zijn de processors gebaseerd op de Zen 4-architectuur en worden de processorcores op 5nm gefabriceerd. Ook wordt, na jarenlang op de AM4-socket te hebben gezeten, de overstap naar AM5 gemaakt.

De AMD Ryzen 7000-processors

Tijdens het evenement werden vier processors aangekondigd, vergelijkbaar met hoe de fabrikant de Ryzen 5000-reeks initiëel begon. Het laagst gepositioneerde model van de nieuwe generatie is de Ryzen 5 7600X, een hexacore-processor met een turbokloksnelheid van 5,3GHz die 299 Amerikaanse dollar kost. Daarboven staat de Ryzen 7 7700X die met acht cores op maximaal 5,4GHz draait en 399 dollar moet gaan kosten. Vervolgens telt de Ryzen 9 7900X twaalf cores en een turboklok van 5,6Ghz met een prijs van 549 dollar. Het topmodel betreft de Ryzen 9 7950X, die net als zijn voorganger over zestien cores beschikt. De maximaal opgegeven turboklok van 5,7GHz ligt 800MHz hoger dan op de 5950X terwijl de prijs van 699 USD wel 100 dollar lager ligt dan zijn voorloper. Vanwege de huidige koers van de Euro ten opzichte van de dollar lijkt het erop dat de 7950X in Nederland inclusief btw bijna 20 euro duurder zal zijn in plaats van significant goedkoper. Voor de Ryzen 5 7600X is dat verschil met ruim 50 euro ten opzichte van zijn voorganger zowel in absolute als relatieve zin nog veel erger; de Ryzen 5 5600X werd eind 2020 met een adviesprijs van 309 euro in Nederland uitgebracht.

*Geschatte prijzen op basis van MSRP in Amerikaanse dollar omgezet naar Euro’s met 21% BTW toegevoegd. Dit is niet door AMD zelf bevestigd of gecommuniceerd.

Zen 4: een 13 procent hogere IPC

AMD stelt dat het met Zen 4 gemiddeld 13 procent meer prestaties per kloktik kan leveren dan met Zen 3 het geval was. Dit cijfer ligt iets hoger dan wat het bedrijf enige tijd geleden nog noemde. De verdere verhoging van de ipc is bereikt door verschillende onderdelen te blijven optimaliseren, aldus de fabrikant. De grootste winst komt achtereenvolgens van een verbeterde front end, het beter afhandelen van load/store-operaties, een geoptimaliseerde branch predictor, execution engine en L2 cachegeheugen. Gezamelijk komt dit gemiddeld dus uit op een 13 procent hogere ipc volgens AMD, waarbij de fabrikant naar 22 verschillende workloads kijkt. Per test lopen die verbeteringen wel redelijk uiteen; Cinebench R23 ziet bijvoorbeeld een verbetering van 9 procent terwijl wPrime er maar liefst 39 procent op vooruit gaat.

5nm: kleiner en zuiniger

Met trots presenteerde AMD zijn nieuwe generatie cpu’s als de eerste op 5 nanometer geproduceerde desktopprocessors, wat de fabrikant laat uitvoeren bij TSMC. Dit productieprocedé maakt zuinigere transistors mogelijk die met een lager energiegebruik uit de voeten kunnen, en tegelijkertijd geschikt zijn om kortstondig hoge kloksnelheden te behalen. Ook betekent de hogere dichtheid dat een Zen 4-core samen met het L2-cache ongeveer de helft van het oppervlak van een Intel Alder Lake-core met L2-cache inneemt, wat de productiekosten voor AMD beperkt.

De grootste sprong in productietechniek zit echter niet bij de processorcores, maar bij de i/o-die. Hoewel dit in de presentatie amper aan bod kwam, stapt AMD voor deze specifieke chiplet over van het grijsgedraaide 12nm-proces bij GlobalFoundries naar het veel modernere 6nm bij TSMC. Dat is uiteraard niet helemaal hetzelfde niveau als de 5nm-chiplets voor de processorcores, maar betekent desondanks wel een flinke stap vooruit. Volgens AMD vermindert dit niet alleen de afmetingen van de chip, maar biedt de geheel opnieuw ontworpen i/o-die op het kleinere procedé veel meer aansturingsmogelijkheden voor een slim energiebeheer, wat de desktopprocessors van afgelopen generaties moesten missen ten opzichte van hun mobiele tegenhangers. Dit slimmere energiegebruik moet met name de prestaties bij lager ingestelde TDP’s verbeteren. Zo zou de Ryzen 9 7950X bij 65W tot 74 procent beter moeten presteren dan de 5950X, terwijl dat bij 170W een kleinere voorsprong van 35 procent bedraagt.

AMD heeft er voor gekozen om de geheugencontroller, die onderdeel uitmaakt van de i/o-die, specifiek te ontwikkelen voor DDR5, en ondersteuning voor DDR4 achterwege te laten. Wil je de overstap maken naar een Ryzen 7000-serie processor vanaf een eerdere AMD-cpu, dan ben je dus genoodzaakt om ook een nieuw moederbord en nieuw werkgeheugen aan te schaffen.

Geïntegreerde gpu standaard aanwezig

Met de komst van een modernere i/o-die voegt een igpu toe aan deze chip, waardoor alle zojuist aangekondigde Ryzen-processors zonder losse videokaart kunnen werken. Details en specificaties over deze geïntegreerde gpu geeft AMD nog niet. Wel laat de fabrikant weten dat de chip in staat is om meerdere beeldschermen aan te sturen en dat moderne encoders en decoders voor video aanwezig zijn. Op de vraag of elke Ryzen 7000-processor een functionele igpu zal hebben, kon de fabrikant geen bevestiging geven, maar voor de vier aangekondigde modellen is dat wel het geval.

Socket AM5: ondersteund tot en met 2025, meerdere chipsets

Alle Ryzen 7000 desktopprocessors zijn voor socket AM5 ontworpen. Deze socket volgt de populaire AM4-socket op, die dankzij langdurige ondersteuning vanuit AMD op veel goodwill heeft kunnen rekenen vanuit hardwareliefhebbers. Met AM5 doet AMD de belofte deze socket te ondersteunen tot en met 2025, met mogelijke uitloop naar het jaar daarna. De fabrikant deed geen uitspraak over het aantal processorgeneraties dat daarmee voor AM5 zal uitkomen in de komende jaren. Wel liet het weten dat er meerdere chipsets beschikbaar zullen komen voor moederbordfabrikanten, en dat zowel X670 als B650 een Extreme-variant zal krijgen, waarbij het voornaamste voordeel is dat alle PCIe-lanes Gen 5 zullen zijn. X670-moederborden zullen in de maand september al uitkomen, B650-borden volgen in oktober.

AMD EXPO: XMP op zijn Ryzens

Ten slotte kondigde AMD nog EXPO aan, wat staat voor Extended Profiles for Overclocking en kan worden gezien als directe tegenhanger van Intels XMP. Hiermee kan werkgeheugen eenvoudig worden overgeklokt naar snelheden die de fabrikant van het geheugen zelf ondersteunt, maar de officieel ondersteunde maximale snelheid vanuit de processor overstijgt. AMD blijft net als voorheen ook op Ryzen 7000 XMP ondersteunen, maar geeft aan dat EXPO-ondersteunende geheugenmodules naar verwachting nog beter en stabieler zullen functioneren dan wanneer XMP wordt gebruikt.